جانداران ساده

تا قرن نوزدهم میلادی تصور چنین بود که جانداران به دوگروه گیاه وجانور تقسیم

می شوند .

زیرا تشخیص دادن گیاهان وجانوران کار ساده ای بود ، اما با کشف میکروسکوپ

جاندارانی دیده شدند که اغلب آنان تک سلولی بودند ونه آشکارا جانور ونه آشکارا

گیاه به نظر می رسیدند . بعضی ازاین جانداران ویژگی هر دوگروه یعنی گیاهان

وجانوران را داشتند ولی در عین حال با هر دو گروه متفاوت بودند .

 ارنست هگل آلمانی درسال 1866این جانداران رادرگروه جانداران ساده (آغازیان ) قرارداد.

زیرا نسبت به دو گروه گیاهان وجانوران ساختمان ساده تری دارند . البته با گذشت زمان

درروش طبقه بندی جانداران تغییراتی به وجود آمد .

امروزه گروههای زیادی اززیست شناسان جانداران را به پنج گروه

گیاهان، جانوران ، آغازیان ، باکتریها وقارچها طبقه بندی می کنند .

جلبکها

جلبکها به دلیل اینکه سبزینه (کلروفیل ) ودیواره ی اسکلتی دارند ، جزگیاهان محسوب می شوند . بعضی ازجلبکها ساختمان ساده ای دارند وآنها را درگروه جانداران ساده قرار می دهند .جلبکهای ذره بینی بسیاری درآبهای شیرین وشور زندگی می کنند که وجود آنهابرای همه ی جانوران آبزی مهم است .زیرا این جلبکها ، ازاین نظر که سبزینه دارندمی توانند مانند گیاهان سبز ، غذا سازی (فتوسنتز )کنند . این جانداران مهم ترین غذای موجودات زنده ی آبزی راتشکیل می دهند . درعین حال با عمل فتوسنتز مقدارزیادی اکسیژن تولید می کنند . درحدودنیمی ازاکسیژن موجود درجو راهمین جلبکها بوجود می آورند.

جلبکها را برحسب رنگ به سه گروه سبز،قرمزوقهوه ای طبقه بندی می کنند ، که همگی آنان جزوگیاهان محسوب می شوند . جلبکهای سبز، بزرگترین گروه جلبکهاهستند. مهمترین جلبک سبز ذره بینی ، (دیاتوم )ها هستند که جاندارانی تک سلولی اند . دیاتوم هادرلایه های سطحی دریاها وهمه ی آبهای سطح خشکی فراوانند. پوسته ی دیاتوم ها ازجنس سیلیس است . درگذشته رسوبات محتوی این پوسته هارا جمع می کردند وازآنها درتهیه ی خاک سمباده استفاده می شد .

اگررشته ای ازجلبک های رشته ای ومومانند را زیرمیکروسکوپ قراردهیم ،    متوجه ی یکنواخت بودن شکل سلولهای تشکیل دهنده ی آن می شویم . رشته های سبز رنگی که درجوی ها ،حوض هاواستخرها دیده می شوند ،جلبک   هستند . گاهی طول جلبکها به60متر می رسد .

جلبکها منبع مهم غذایی اصلی بسیاری ازجانوران در آب هستند. در برخی نقاط دنیا مانند ژاپن و... از جلبک برای ساختن سوپ و انواع ژلاتین استفاده می شود.جلبکهابرای نرم کردن بستنی و در سس سالاد به عنوان ماده ^ء سفت کننده به کار می رود. در نساجی و تهیه دارو های پزشکی و مواد آرایشی و حتی در عکاسی و تهیه رنگهای محلول و خمیر دندان از جلبکهای قهوه ای و انواع دیگر جلبکها استفاده می شود. 

 همه^ءآنها ازطریق شکافتن یعنی  تقسیم یک سلول به دو قسمت تولید مثل      می کنند.  و برخی با استفاده از هاگ زیاد می شوند درابتدا هاگها آزادانه در اطراف شناورندو بعدأ آنها روی اجسام جای می گیرند. و تولید جلبک جدید می کنند. بعضی به روش جنسی یعنی تولید سلول نر و ماده «گامت»  و ترکیب آنها و سپس تشکیل سلول تخم و از رشد آن جلبکهای جدیدی به وجود می آید. 

باکتریها

باکتریها یعنی فراوانترین جانداران روی زمین همگی تک سلولی هستند . هریک از آنها دارای دیواره ی اسکلتی ، پوسته ، سیتوپلاسم وموادهسته می باشند . ولی بدلیل نداشتن غشای هسته ، مواد هسته درسیتوپلاسم پخش می باشند .

شکل باکتریها

بیشتر باکتریها را براساس شکل به سه گروه اصلی کروی ، میله ای ،خمیده (فنر مانند )تقسیم بندی می کنند . البته اقسام دیگری از باکتریها نیز وجود دارند . بعضی ازباکتریها به صورت انفرادی وبرخی اقسام کروی به صورت گروهی (دوتادوتا ، رشته ای وخوشه  ای ) زندگی می کنند.این نوع زندگی گروهی را(کلونی)می گویند. کلونی بعضی از اقسام باکتریها چنان بزرگ است که با چشم دیده می شود .مثلادرریشه ی گیاهانی مانند یونجه ، شبدر، نخود ولوبیا برآمدگی هایی وجودداردکه تعداد زیادی باکتری درآنها زندگی می کنند . این باکتریها می توانندگازنیتروژن موجوددرهوارابگیرندو آن  رابه گیاه بدهند. گیاه با کمک این ماده ، پروتئین می سازد که وجودآن برای گیاهان ،جانوران وخودمالازم است .

تغذیه ی باکتریها

روش تغذیه درباکتریها گوناگون است. بعضی به کمک نوعی ماده ی شیمیایی شبیه به سبزینه ی گیاهان غذاسازی می کنند.(باکتریهای غذاساز) . بعضی درسطح یاداخل بدن جانداران دیگرزندگی می کنند وبه غذایی که توسط آنها ساخته شده است وابسته اندوغذای آماده ی آنها را می گیرند(باکتریهای انگل وبیماری زا). وبعضی برروی اجسادجانداران زندگی می کنندوباتجزیه کردن آنها غذای خودراتامین می کنند مانندباکتریهایی که برروی برگهای ریخته ی درختان یااجسادجانوران زندگی می کنندویاباکتریهایی که سبب فاسدشدن گوشت وموادغذایی می شوند (باکتریهای تجزیه کننده)

/**/

تولید مثل باکتریها

یک باکتری درشرایط مناسب درفاصله ی 20 دقیقه به حداکثررشدخود می رسد وقادربه تولید مثل می شود . باکتریها به روش تقسیم دوتایی  (دونیم شدن) تولیدمثل می کنند .بدین ترتیب که وقتی یک باکتری به اندازه ی کافی رشد کرد ازوسط دونیم می شودوهرنیمه به یک باکتری کامل مبدل می گردد. باکتری درشرایط مساعدباسرعت عجیبی تکثیر می شود مثلا یک باکتری بعذاز20دقیقه به دوباکتری وبعداز20دقیقه دیگربه چهارباکتری تبدیل می شود وبه همین ترتیب ، درفاصله ی هر20دقیقه تعدادباکتریهادوبرابرمی شود وبه ترتیب  8، 16، 32، 64، 128، 256، ...باکتری پدید می آیداگراین روش تکثیرباکتری تا24ساعت ادامه یابد،ازیک باکتری توده ای ازباکتریهابه وزن2000تن بوجود خواهد آمد. البته عملاچنین اتفاقی نمی افتد، زیرا دراین صورت آب وموادغذایی لازم درمحیط زندگی آنها تمام می شود ودیگر قادر به تولید مثل بیشتر نخواهند بود .

شرایط لازم برای رشد اغلب با کتریها ،رطوبت ،تاریکی ،گرماووجودموادغذایی می باشد .درنبوداین شرایط باکتریها قادربه رشد وتولید مثل نیستند .مثلادرمحیط خشک ( برای همین میوه هاراخشک می کنند ) وبسیارگرم (جوشاندن ) وبسیارسرد(یخچال فریزر)باکتریها نمی توانندزندگی کنند.

/**/

هاگ سازی باکتریها

باکتریهاهم مانندهمه ی جانداران دیگر،به غذا ،اکسیژن ،آب،جای کافی ودمای مناسب نیاز دارند. اگرهمه ی اینهابرای باکتریها آماده باشند،می گوییم محیط زندگیآنها مساعد است. پس به سرعت تولیدمثل می کنندوزیادمی شونداماباکتریها یک نوع توانایی هم دارندکه به کمک آن می تواننددرمحیط های نامناسب تامدت زیادی زنده بمانند.

اگربه جانوران یا گیاهان مدت کوتاهی غذایااکسیژن نرسدمی میرنداماباکتریهادراین مواقع ، پوسته ی سختی دراطراف سلول خود تشکیل می دهندوزندگی نهفته وآرامی رادرداخل آن پوسته ادامه می دهند.به این حالت باکتری هاگ گفته می شود.بعضی ازهاگها ، می توانندسالها زنده بمانندووقتی دوباره  شرایط زندگی برای آنهامساعدشدبه صورت باکتری فعال درآیند.مثلاباکتری مولدبیماری کزازکه درخاک است،هاگ تولیدمی کندوزمانی که واردبدن انسان می شود، با مساعد شدن شرایط،فعال می گرددویابعضی ازباکترهاممکن است درضمن تهیه ی کنسرو(به علت حرارت ندادن کافی)ازمیان نروند.چنین باکتریهایی درغذای داخل قوطی دوباره فعال می شوندوسمی بی رنگ وبی مزه ، امابسیارقوی تولیدمی کنند.

فایده ها وضررها

برخلاف تصوربسیاری ازافراد،بیشترباکتریها مفیدند وتنهاتعداد کمی ازآنهامضرند.ازباکتریهای مفید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- باکتریهایی که درریشه ی گیاهانی مانندیونجه ،شبدر،نخودولوبیازندگی می کنندومی توانندگازنیتروژن موجود در هوا رابگیرند وآن رابه گیاه بدهند .

2- باکتریهایی که درتهیه ی ماست،پنیر،سرکه والکل استفاده می شوند.

3- باکتریهایی که باتجزیه ی بقایای بدن جانوران وگیاهان تولید کود وگیاه خاک می کنند.

قارچها

طبقه بندی این گروه، زیست شناسان رامدتها سرگردان کرده بودزمانی آن راجزو گیاهان بدون کلروفیل قرارمی دادند وسپس آنهارا از جمله ی جانداران ساده (آغازیان ) شمردند امابه علت ویژگی های قارچها که به هیچکدام از گروه های دیگر موجودات زنده شباهت ندارند بسیاری از پژوهشگران ، امروزه آنها رامستقل از بقیه مطالعه می کنند.

 ساختمان قارچها

این جانداران مانند گیاهان ساکن هستند وسلولهای آنها مانندگیاهان دیواره دار است . اماجنس این دیواره از سلولز نیست . برخلاف گیاهان سبزینه ندارند وقادربه غذا سازی نمی باشند. قارچهابه انواع تک سلولی (مخمرها) وپرسلولی (قارچ خوراکی)تقسیم می شوند . برخی قارچها رشته های باریکی دارندکه شبیه به ریشه است. به این رشته هاریسه

می گویند.

 تغذیه قارچها

 اغلب قارچها تجزیه کننده هستند ومواد لازم برای رشد خود را ازتجزیه ی بقایای بدن جانداران بدست می آورند. برخی ازقارچها نیز زندگی انگلی دارند وانگل جانوران وگیاهان می باشند. شرایط لازم برای رشداغلب قارچها ، مشابه شرایط لازم برای رشد باکتریها می باشد . رطوبت ، تاریکی ، گرما سبب رشد بهتر باکتریها می شود .

 تولید مثل قارچها

قارچها عملا درهمه جا می رویند ، درزمان معینی ازدوره ی زندگی قارچها ، اندامی به نام هاگدان در روی رشته های بسیارباریک تشکیل دهنده ی بدن آنها حاصل می ایدکه پر ازسلول های بسیارکوچکی به نام هاگ است وقتی هاگدان برسد هاگ ها پراکنده شده همراه باد وآب به نقاط مختلف برده می شوند.این هاگها پوشش سختی دارند. بنابراین می توانند شرایط نامساعد محیط مانند خشکی وگرما راتحمل کنند . اما وقتی این هاگها درمحیط مرطوب ودارای مواد غذایی قرار گیرند، می رویندودر فاصله ی چند روز توده ی بزرگی ازقارچ مربوط به خود را بوجود می آورند، مانند کپک زدن نان .

مخمرها هم ازجمله قارچ های ذره بینی هستند که درروی بسیاری از میوه ها ، مخصوصا انگورومواد گیاهی درحال پوسیدن زندگی می کنند. مخمرها با روشی به نام جوانه زدن زیاد می شوند.

فایده ها وضررها

انواعی از قارچها انگل گیاهان یا جانوران می شوند . قارچها،آفت غلات ، میوه ها ، سیب زمینی ، گندم ودانه های مختلف اند وهم چنین برخی قارچها بیماری زا هستند . ناراحتی های سطح پوست ، کچلی وزخم لای انگشتان پاتوسط انواعی ازقارچ های ذره بینی ایجاد می شود . بزرگترین خسارت را به انبارهای چوب ، کپک های مختلف انجام می دهند . اما قارچ های ذره بینی ، فایده های زیادی هم برای ما دارند که تجزیه ی بدن جانوران وبقایای گیاهان درخاک ازهمین جمله است . به همین علت ، باکتریها وقارچ های ساکن خاک را تجزیه کننده می نامند. اگرتجزیه کننده ها درخاک نباشند گیاهان از میان می روند. ازدیگرقارچ های مفید می توان به کپک نان اشاره کردکه از آن پنی سیلین تهیه می شود. مخمرها ازجمله قارچ های ذره بینی هستندکه به عنوان (مایه خمیر  )درنانوایی به کار می روند. مخمرهاطی فرایندی به نام تخمیر، ازمواد قندی موجود درخمیر استفاده کرده، گازکربن دی اکسید والکل تولید می کنندکه به شکل حبابهای کوچک وبزرگ درمیان خمیر می ماند وباعث ورآمدن آن می شود. هنگام پختن نان ، گازکربن دی اکسیدو الکل ازآن خارج می شود ودرنتیجه ، قسمت های داخلی خمیر می پزد ونان ترد وقابل هضم می شود.